Relativno mali broj ljudi zna da je stvaranje Microsoft imperije započeto programskim jezikom Basic, koji su Bil Gejts i Pol Alen napisali za prvi mikroračunar MITS Altair 8800. Da li zbog toga ili iz nekog drugog razloga, ljudi iz Microsofta su odlučili da kreiraju dijalekt ovog programskog jezika, koji bi bio namenjen apsolutnim početnicima. Small Basic je najavljen još 2008. godine, ali se prva verzija pojavila tek tri godine kasnije. Verzija 1.2, kao glavnu novinu u odnosu na prethodnika, sadrži podršku za objekat Kinect, poznat sa platforme Xbox.

Već odavno su programski jezici postali toliko komplikovani da početnici koji žele da nauče programiranje brzo gube entuzijazam, suočeni sa hiljadama različitih objekata i funkcija. Da ne govorimo o ostalim finesama programerske sintakse i semantike. Zato se u Small Basicu išlo na maksimalno pojednostavljenje sintakse, pa je ceo jezik sveden na samo 16 ključnih reči koje se mahom odnose na petlje i ispitivanje uslova. Small Basic dozvoljava deklarisanje varijabli bez određivanja tipa podataka, što je svakako dobra stvar za početnike. Osim toga, sve varijable su globalnog tipa, što je opet dobra stvar za početnike, ali nije dobra programerska praksa.

Zanimljiva karakteristika ovog programskog jezika je u tome što omogućava korišćenje objekata, ali ne omogućava njihovo kreiranje. Ovo je učinjeno zbog toga što kreiranje objekata zna da zvuči veoma komplikovano i zbunjujuće, i da je često kontraproduktivno za početnike. Korišćenjem ponuđenih objekata vremenom se stiče znanje koje posle omogućuje jednostavnije usvajanje gradiva. Uvođenje objekata u programski jezik za apsolutne početnike je dosta riskantan, ali i neophodan korak, pošto na današnjem stepenu razvoja programskih jezika teško možemo zamisliti ozbiljnije programiranje bez njih. Naprednijim korisnicima je na raspolaganju priličan broj eksternih DLL-ova sa mnoštvom objekata i funkcija koje uveliko proširuju funkcionalnost osnovnog paketa, a koje nije moguće definisati iz samog jezika. Pošto je moderno programiranje nemoguće bez obrađivanja takozvanih događaja, koji obrađuju dešavanja nakon klika tastera miša ili pritiska nekog tastera na tastaturi, Small Basic sa sobom donosi minimalni skup funkcija koje se bave obradom takvih stvari.

Iako ga je diskutabilno nazvati integrisanim radnim okruženjem, interfejs programa je urađen tako da sadrži samo najelementarnije funkcije i one su prikazane prilično velikim ikonicama. Tu se nalaze naredbe za rad sa fajlovima (New, Open, Save, Save As), naredbe za uređivanje teksta (Cut, Copy, Paste, Undo, Redo), naredbe za učitavanje programa sa interneta i objavljivanje programa na internet resursu (Import, Publish) i na kraju tasteri za pokretanje programa i transformaciju koda za radno okruženje Visual Studio. Ne postoje nikakve dodatne opcije niti meniji, što jasno govori koliko su autori vodili računa o jednostavnosti. Da objasnimo opcije Import i Publish. Moguće je prebaciti izvorni kod nekog programa sa sajta projekta, ukoliko znamo njegov kod. Recimo, jedna od najboljih igara napisanih u ovom programskom jeziku se može preuzeti kucanjem slova SOKO u pomenuto polje. Kada završimo sa pisanjem sopstvenog programa postoji opcija da omogućimo i drugima da ga koriste. To se postiže preko opcije Publish, koja daje kod o kojem smo upravo govorili. Osim toga, taj dijalog nam daje mogućnost da zadamo naziv programa, njegov kraći opis, kao i kategoriju kojoj pripada. Ukoliko poželimo da kreiramo aplikaciju za koju nam neće biti potreban Small Basic, njen kod moramo da prebacimo u Visual Studio, gde ga možemo kompajlirati kao svaku drugu .NET aplikaciju. Za to je unutar programa potrebno dodati referencu na DLL fajl sa funkcijama Small Basica.

Prilikom kucanja teksta se pojavljuje mali dijalog namenjen kompletiranju koda, koji sa leve strane sadrži spisak elemenata koji su po sintaksi bliski onome što trenutno pišemo, dok se sa desne strane prikazuje kratka pomoć o selektovanom pojmu. Isto tako, panel u desnom delu prozora prikazuje detaljniju pomoć koja je često praćena primerom korišćenja ili, ako je u pitanju neki objekat, spiskom njegovih elemenata.

Od velikog značaja za početnike je to da rezultate svog rada mogu videti u vizuelnom obliku, pa su u Microsoftu, znajući za to, odlučili da jezik podrže dobrom grafičkom bibliotekom. Crtanje grafike se izvodi u prozoru koji se dobija pozivanjem objekata klase GraphicsWindow. Osnova klase je prozor koji omogućuje crtanje geometrijskih figura i teksta, slično kao što to rade „ozbiljni” programski jezici. Nakon što navedemo objekat, odnosno GraphicsWindow, kvadrat crtamo pomoću metoda DrawRectangle, elipsu sa DrawElipse, a liniju sa DrawLine. Na isti način postavljamo i svojstva vezana za taj objekat. Postoji još jedan način za prikazivanje grafike i on je rađen po uzoru na programski jezik Logo uz pomoć nezaobilazne kornjače. Logično, naziv Turtle se koristi kao objekat preko kojega se izvršavaju metodi vezani za kretanje kornjače po ekranu. Za prikazivanje tekstualnih podataka u programima koji ne rade sa grafikom služi objekat TextWindow. Još da napomenemo da se učitavanje podataka u program vrši putem komande Read, kao u stara dobra vremena osmobitnih računara.

Microsoft na svom sajtu nudi besplatno preuzimanje solidnog priručnika za Small Basic na nekom od 17 jezika. Srpskog, nažalost, nema, ali onima koji ne znaju engleski jezik solidno može da posluži varijanta na hrvatskom.

Prednost ovakvog pristupa programiranju ogleda se u kombinovanju jednostavnog klasičnog Basic programiranja sa objektno-orijentisanim pristupom koji se koristi u savremenim programskim jezicima. Pri tome je broj komandi sveden na apsolutni minimum, što sve zajedno rezultuje efikasnim sistemom za učenje programiranja. Small Basic se nameće kao idealno rešenje koje uz vrlo jednostavnu sintaksu omogućava usvajanje osnova kreiranja programa i rada sa objektima.