Uoči još jednog kontinentalnog šampionata koji će naši prvotimci pratiti na televiziji, uz pivo i kokice, pripremili smo Test of Time priču o igrama koje su obeležile istorijat fudbalskih simulacija. Izbor nije bio jednostavan, budući da je samo na osmobitašima objavljeno više od 140 simulacija najvažnije sporedne stvari na svetu. Uz ranije prikazani serijal Sensible Soccer (SK 1/2006), izdvojićemo igre iz megalomanskog serijala FIFA i nekoliko „solo” izdanja koja evociraju lepe uspomene.

Najdugovečniji, najprodavaniji, na kraju i najomraženiji serijal fudbalskih simulacija kompanije Electronic Arts imao je zanimljiv razvojni put. Uoči Božića 1993. godine pojavio se FIFA International Soccer, u verzijama za DOS, Amigu i sve aktuelne konzole (download.486games.net/oldgames/4443a4999e3ac/179.rar, 2,4 MB). Bila je to prva simulacija fudbala s tzv. izometrijskom („televizijskom”) perspektivom, krajnje neobičnom za sportske simulacije toga vremena. Prva FIFA donosi samo nacionalne selekcije s igračima izmišljenih imena i različitih sposobnosti, kao i opcije za uključivanje/isključivanje ofsajda i faulova. Igra forsira brze prodore, kratke pasove i snažne šuteve izvan linije šesnaesterca, koji neretko prerastaju u spektakularne golove. S taktičke strane, postoji pet jednostavnih strategijskih formacija.

Sledeće godine pojavila se FIFA Soccer 95, u verziji za Segu Genesis (www.romnation.net/srv/download/rom/18507, 1,11 MB). S tehničke strane „95-tica” je gotovo identična originalu (s izuzetkom voleja i atraktivnijih šuteva glavom), a značajna je zbog uvođenja timova iz nacionalnih šampionata osam zemalja (Brazil, Nemačka, Italija, Španija, Engleska, Francuska, Holandija i Sjedinjene Američke Države). Imena igrača i ovde su izmišljena.

FIFA Soccer 96 (www.abandonware-utopia.com/pages/telechargement/jeux/FIFA%20Soccer%2096.zip, 14,8 MB) predstavlja prvo komercijalno uspešno izdanje, koje je uvelo Virtual Stadium tehnologiju prikaza meča Virtual Stadium s nekoliko kamera, boljim 3D utiskom i SVGA grafikom. To je ujedno i prva FIFA u kojoj igrači imaju stvarna imena i pozicije u timu. Značajne su i opcije za transfer i uređivanje timova, kao i revolucionaran real-time komentar utakmice, koji je postao etalon za sve potonje sportske simulacije. U ovoj igri drastično je proširen izbor timova i reprezentacija (devet liga i šezdesetak reprezentacija).

FIFA 97 (9,84 MB) oplemenjena je još boljim komentarom, poligonalnim igračima i motion captured animacijom koja je donela novu dozu realizma (u studiju su snimani pokreti proslavljenog francuskog reprezentativca Davida Žinole). Pored kupovskih i ligaških takmičenja, FIFA 97 nudi trening i indoor režim (šest protiv šest igrača u dvorani, slično malom fudbalu), kao i mogućnost podešavanja stepena realizma (uključivanjem/isključivanjem detekcije ofsajda, faulova i povreda).

Iako znatno unapređena u odnosu na prethodne verzije, FIFA 97 upamćena je kao jedna od najmušičavijih. Najveći broj propusta uspešno je otklonjen već u narednom izdanju, koje je postalo svojevrsna prekretnica. Ambiciozni FIFA: Road to the World Cup 98 (downloads.pcworld.com/pub/new/fun_and_games/sports/fifartwc.zip, 16,2 MB, demo) označio je nov početak, unapredivši serijal novim grafičkim endžinom, editorima timova i igrača, izborom od čak 16 stadiona i mnogo boljim AI sistemom. Od ovog izdanja FIFA simulacije postaju potpuno licencirane (189 klubova i 11 liga), uključujući tu i atraktivnu muzičku podlogu koja će postati njihov zaštitni znak. Izvođenje je osetno brže nego u prethodnim verzijama, a igrači su dobili prepoznatljive crte lica i frizure. To je ujedno bila i poslednja FIFA za 16-bitne igračke sisteme.

FIFA 99 (13,63 MB) jeste treće izdanje u toku iste godine, koje je uprkos zgusnutom rasporedu prilično unapređeno – na raspolaganju su 250 klubova i 12 liga, kao i novi režimi i opcije za taktičko planiranje utakmice i kreiranje sopstvenih takmičenja. Animacije su obogaćene klizećim startovima, a igrač je dobio mogućnost da delimično upravlja golmanima. Poboljšanja su naročito vidljiva na planu grafike: uvedene su animacije lica i igrači različite visine, kao i čitav niz kozmetičkih modifikacija.

FIFA 2000 (20 MB), milenijumsko izdanje tada već najpopularnije fudbalske franšize, dobilo je novi endžin, 450 klubova i 40 nacionalnih selekcija, kao i dream team ekipe iz prošlosti (na primer, AC Milan s početka devedesetih). Novi endžin doneo je još brže izvođenje, jednostavnije komande i sveukupno arkadniji osećaj, što je igrače koji preferiraju autentičan doživljaj poprilično razočaralo. Ovim izdanjem FIFA je skliznula u „neozbiljnije” vode, ostavljajući dovoljno prostora Konamiju da svojim simulacijama International Superstar Soccerom i kasnije Pro Evolution Soccerom krene u nezadrživ prodor na PC tržište.

FIFA 2001 (19,79 MB), u smislu verodostojnosti, nešto je bolje balansirana i lepo našminkana igra. Na dresovima su konačno zasijala autentična klupska obeležja, a najistaknutiji igrači dobili su prepoznatljiva lica. Baza je proširena na 17 ligaških takmičenja i više od 50 nacionalnih selekcija.

FIFA Football 2002 (baixaki.ig.com.br/download/Fifa-2002.htm, 17,1 MB) uvodi skalu jačine šuta, jednostavnije driblinge, nagradne kartice i bonus režime. Neki od 75 nacionalnih timova i 16 liga nisu licencirane, ali to ne umanjuje značaj ogromne baze igrača i timova.

FIFA Football 2003 (games.softpedia.com/get/Games-Demo/FIFA-Demo-2003.shtml, 15,7 MB) nastavlja po ustaljenoj formuli i uvodi tzv. Freestyle kontrole, koje se aktiviraju pomoću analognog upravljača na džojpedu i rezultuju specijalnim potezima koji daju prednost u fazi napada. Izvođenje kornera i slobodnih udaraca je jednostavnije nego u prethodnim izdanjima (bolja kontrola lopte), a unapređena je i igra na dodavanje, uvođenjem dugih pasova i dodavanja u prazan prostor. Na spisku inovacija je i potpuno novi grafički endžin, zasnovan na DirectX 8 platformi.

FIFA Football 2004 (35,2 MB) proširuje ponudu drugoligaškim i južnoameričkim timovima i uvodi off the ball komande, koje omogućuju simultano upravljanje dvojicom igrača, odnosno izvođenje pokreta i pre nego što igrač dođe u posed lopte. Unapređen je i online režim, a zanimljiva je i mogućnost importovanja mečeva iz Total Club Managera 2004 (inače, u okviru igre postoji prilično dobar menadžerski režim).

FIFA Football 2005 (86 MB) objavljen je ranije nego obično, svega nekoliko meseci posle Eura 2004, zbog želje izdavača da izbori bolju startnu poziciju u odnosu na Pro Evolution Soccer 4. FIFA 2005 vraća opciju za kreiranje sopstvenih igrača i takmičenja i dodatno proširuje menadžerski režim. Važan doprinos realizmu, pored off the ball komandi, daju tzv. first-touch kontrole, koje omogućuju izvođenje atraktivnih kombinacija i dodavanja (dublji for, trik udarac i slično). Ovo izdanje obara još jedan rekord: više od 11.000 pravih igrača nalazi se na spisku.

FIFA 06 (213 MB) i potonja izdanja još su sveži u sećanju, pa vas upućujemo da na našem sajtu pročitate njihove opise. Demo verzije igara koje smo pomenuli u ovom kratkom pregledu FIFA simulacija možete pronaći u odgovarajućoj sekciji portala CNET (www.cnet.com/topic-software/fifa.html).

Svoje mesto u analima kompjuterskih simulacija fudbala izborilo je i nekoliko izdanja za osmobitne i šesnestobitne mašine, te ih ne smemo zaobići. Emlyn Hughes International Soccer (s64.emuunlim.com/games/football/emlyn.zip, 152 KB) je Audiogenicova igra iz 1988. godine, i uz Microprose Soccer (s64.emuunlim.com/games/football/micro.zip, 161 KB) predstavlja najpoznatiju simulaciju fudbala za Commodore 64. Audiogenic je nekoliko godina kasnije potpisao i European Champions, prvu simulaciju koja je nudila mogućnost izbora između side-on i top-down perspektive (Amiga verzija: www.ehis64.net/downloads/European%20Champions%20(1993).zip, 1,78 MB).

Tačku na ovu priču stavićemo igrama Dina Dinija, gurua fudbalskih simulacija, koji je pod okriljem izdavačke kuće Anco napravio nekoliko nezaboravnih izdanja za Amigu: Kick Off (1989, www.whdownload.com/games/Update--2007-05-07/KickOff_v1.1_0189.zip, 254 KB), Kick Off 2 (1990, www.whdownload.com/games/Update--2007-03-27/KickOff2_v0.2_0760.zip, 415 KB), Kick Off 3: European Challenge (najlošiji nastavak, nije za preporuku). Vrhunac Dinijevog opusa je, naravno, Goal! (1993, www.geocities.com/sfzdk/goalpc.zip, DOS verzija), odnosno Dino Dini’s Soccer za Megadrive (www.geocities.com/sfzdk/ddsoccer_goal_8169.bin,1 MB).

Gradimir JOKSIMOVIĆ